FESTIWAL VOODOO – 18 DNI – BENIN, TOGO I GHANA
Odbywający się w Ouidah w Beninie od ponad 30 lat festiwal voodoo jest wielką atrakcją, przyciągającą tłumnie zarówno mieszkańców Afryki, jak i podróżników z całego świata. Jego najbliższa edycja odbędzie się na początku 2025r. i może być waszym udziałem oraz stać się okazją do odwiedzenia wielu innych miejsc w fascynujących trzech krajach leżących nad Zatoką Gwinejską – Beninie, Togo i Ghanie. Są one nasycone tradycjami, starymi wierzeniami, czarami, rytuałami i magią, które czasem bywają zadziwiające, a niekiedy wręcz mogą szokować. A przede wszystkim doświadczymy innej, wartej poznania, niesamowicie barwnej kultury, sięgającej swymi korzeniami kilkuset lat wstecz. Podczas naszej wyprawy będziemy mieli okazję poznać choć trochę istotę voodoo, rytuały, tańce, muzykę oraz rozmaite elementy i atrybuty związane z tą tajemniczą, a zarazem fascynującą religią. Poznamy także rdzennych mieszkańców tych krajów, przedstawicieli plemion żyjących na tych ziemiach na długo przed erą kolonializmu. Będziemy zwiedzać miasta, typowe zachodnioafrykańskie wioski, targi, parki narodowe, centra sztuki, ośrodki kulturalne, skosztujemy specjałów lokalnej kuchni, poznamy też proces wytwarzania lokalnych serów czy alkoholu. Przez cały czas będziemy poruszać się w otoczeniu egzotycznej, bujnej roślinności Afryki Zachodniej, będzie też okazja do spotkań z przedstawicielami wspaniałej fauny.
DZIEŃ 1 Przelot 27.12
Przelot do Beninu z przesiadkami
DZIEŃ 2: Cotonou – Dassa 28.12
Przejazd do Dassy, zwanego „Miastem 41 wzgórz”, dużego ośrodka będącego ważnym miejscem pielgrzymkowym, zarówno dla mieszkańców Beninu, jak i sąsiedniego Togo. Pielgrzymki maryjne do groty Matki Bożej d’Arigbo w Dassa-Zoumé (pełna nazwa miasta), są najliczniejszymi corocznymi zgromadzeniami religijnymi w Beninie, którego ok. 1/4 mieszkańców stanowią katolicy. Następnie zatrzymamy się na lunch w Okuta, słynnym centrum sztuki, gdzie artyści z całej Afryki (i nie tylko) tworzą fantastyczne skalne rzeźby w granicie. Przejazd do centrum wiedzy o naturze i ochronie przyrody o nazwie „Les Papillons” („Motyle”). Zostało utworzone w 1995r. i ma na celu edukację w zakresie ochrony przyrody, ze szczególnym uwzględnieniem ekoturystyki. Kolacja i nocleg w Dassa.
DZIEŃ 3: Dassa – Natitingou 29.12
Przejazd do Natitingou, miasta stanowiącego centrum rolniczego regionu zamieszkałego przez ludy Somba. Otaczające ten region od wschodu i zachodu Góry Atakora są uważane przez animistów za zamieszkałe przez duchy. Nazwa tego 50-tysięcznego miasta, zamieszkałego obecnie zarówno przez muzułmanów, jak i chrześcijan, pochodzi od słowa „nanto”, które w lokalnym języku waama oznacza „miażdżenie”. Odnosi się do procesu przetwarzania uprawianego od tysięcy lat w Afryce sorgo, z którego uprawy słynęła miejscowa ludność. Miasto zostało stworzone przez grupę etniczną Waama, lecz obecnie zamieszkałe jest przez wiele różnych grup, takich jak Ditammari, Dendi, Nateni, Fulani czy Fon. Odwiedzimy regionalne muzeum Natitingou oraz wioskę lokalnych artystów. Kolacja i nocleg w hotelu.
DZIEŃ 4: Natitingou – Kota – Koussoucoingou – Natitngou 30.12
Dzisiaj odwiedzimy obóz ludu Fulbe (zwanego także Peulh), gdzie będziemy m.in. obserwować tradycyjny proces produkcji sera. Później udamy się do Kota, gdzie będziemy kąpać się we wspaniałych wodospadach, otoczonych przez przepiękną przyrodę, które pozwolą nam się zregenerować w gorący dzień. Wiodąca do nich typowa afrykańska droga nie należy do najlepszych, ale cel wynagradza wszelkie wyboje i niedogodności. Następnie przejedziemy do Koussoukoingou, gdzie będziemy mieli okazję odwiedzenia słynnych, znanych często ze zdjęć ufortyfikowanych chat zwanych Tata Sambo. Charakterystyczne, piętrowe, gliniane mini-zamki są typowym i pomysłowym siedliskiem plemienia Bètammaribè, spotykanym tylko w tej części Beninu. Mają one za zadanie chronić ich mieszkańców przed intruzami, zwłaszcza dzikimi zwierzętami. Tego dnia obejrzymy jeszcze pokaz tradycyjnego tańca kobiecego, po czym udamy się na nocleg do Otammari Lodge lub z powrotem do Natitingou.
DZIEŃ 5: Natitngou – Kara – Natitingou 31.12
Po śniadaniu ruszamy do sąsiadującego z Beninem Togo, kierując się do ok. 100-tysięcznego miasta Kara, leżącego na północy kraju. Niewielkie, liczące niewiele ponad 9 milionów mieszkańców Togo, ze swoim charakterystycznym „słupkowatym” kształtem kraju, wygląda na mapie jak wciśnięte pomiędzy większy Benin i całkiem sporą Ghanę. Jest rolniczym krajem, jednym za najmniejszych w Afryce, znanym niegdyś jako „wybrzeże niewolników”, eksplorowane intensywnie pod tym kątem w XVI-XVIII w. Słynne jest z tradycyjnych religii afrykańskich, stanowiących nawet ponad połowę populacji religijnej, a elementy związane z VooDoo można znaleźć niemal na każdym kroku.
W Kara odwiedzimy plemię Koutammakou Batammariba i będziemy mieli okazję uczestniczyć w pokazie tradycyjnych tańców. Następnie udamy się do Rezerwatu DJAMDÉ, słynącym z olbrzymiej różnorodności fauny i flory. Powrót na noc do Natitingou w Beninie.
DZIEŃ 6: Natitngou – Abomey 01.01
Rano, po śniadaniu, udamy się do leżącego w południowej części Beninu miasta Abomey. To stare (założone w połowie XVII wieku) miasto było stolicą słynnego Królestwa Dahomeju – historycznego kraju, istniejącego przez trzysta lat do początku XX wieku. Było ono w swoim czasie niechlubnym centrum handlu niewolnikami na „wybrzeżu niewolników”. Współczesne Abomey (okręg miejski) liczy ponad 1.300.000 mieszkańców, stanowi m.in. ważny ośrodek oczyszczania bawełny i jest centrum administracyjnym departamentu Zou. W mieście odwiedzimy słynne, zrekonstruowane ruiny pałaców królewskich, które zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Niegdyś było ich kilkanaście, do naszych czasów zachowały się jedynie dwa. W centrum starego miasta można także znaleźć fragmenty muru błotnego, który przed wiekami otaczał granice Królestwa Dahomeju. Nocleg w hotelu w Abomey.
DZIEŃ 7: Ganvié 02.01
Tego dnia naszym celem będzie Ganvié, słynna wioska na palach (wpisana na listę UNESCO), usytuowana na środku Jeziora Nokoué. Jest to prawdopodobnie największa wodna wioska w Afryce, żyje w niej obecnie ok. 20.000 mieszkańców należących do plemienia Tofinu. Przedstawiciele tego plemienia mieszkają, oprócz Beninu, także w niewielkich skupiskach w Togo i Ghanie. Szacuje się, że Ganvié powstała ok. XVI/XVII wieku, a budowa tego typu wiosek była sposobem na ucieczkę przed łowcami niewolników, którzy nie mogli przemieszczać się szlakami wodnymi ze względów religijnych. Mieszkańcy Ganvié trudnią się prawie wyłącznie rybołówstwem – odwiedzając to wyjątkowe miejsce, poznamy mieszkańców wioski, ich zwyczaje i życie codzienne. Będziemy też uczestniczyć w organizowanym corocznie festiwalu „Agahoun”, na którym będziemy bawić się wspólnie z tubylcami. Noc spędzimy w tym miejscu, alternatywą dla noclegu w lokalnym domu będzie namiot lub hotel.
DZIEŃ 8: Ganvié – Lomé 03.01
Dziś odwiedzimy poranny, tradycyjny pływający targ w Ganvié, a następnie udamy się do Lomé – stolicy Togo. To spore, liczące ok. 2 miliony mieszkańców miasto, leżące nad Zatoką Gwinejską, jest głównym ośrodkiem i portem kraju, z którego na cały świat eksportowane są m.in. kakao, kawa, olej palmowy i kopra (wysuszony miąższ orzechów kokosowych). Stolica została założona przez lud Ewe, a potem rozwinięte w XIXw. przez niemieckich, brytyjskich i afrykańskich kupców i przedsiębiorców. W Lomé odwiedzimy m.in. muzeum historyczne i Akodessawa Fetish Market. Jest to największy targ voodoo na świecie, na którym królują charakterystyczne dla wierzeń voodoo produkty i akcesoria (m.in. czaszki, skóry, rogi pazury i inne części zwierząt). W stolicy odwiedzimy także miejscową rodzinę rybaków oraz będziemy uczyć się zarzucać tradycyjną sieć rybacką. Nocleg w hotelu w Lomé.
DZIEŃ 9 : Lomé – Kpalimé 04.01
Po śniadaniu ruszamy do Kpalimé, czwartego co do wielkości miasta Togo, znajdującego się niedaleko granicy z Ghaną. Leży w dolinie otoczonej górami Togo, wśród których znajduje się najwyższy szczyt kraju – Mount Agou (986 m n.p.m.) – który będzie naszym celem. Poznamy także okolicznych mieszkańców i artystów w centrum sztuki w Kpalimé. Nie zabraknie również odpoczynku i relaksu podczas odświeżającej kąpieli pod wodospadem Womè, do którego wiedzie górska droga wijąca się wśród bujnej roślinności. Tego dnia, zanim udamy się na nocleg w hotelu w tym mieście, obejrzymy jeszcze słynny tradycyjny taniec noży. Nosi on nazwę Adossa i jest charakterystyczny dla regionu Sokodé. Taniec z bardzo ostrymi nożami jest niezwykle widowiskowy i zapierający dech w piersiach, tancerze to prawdziwi akrobaci, którzy popisują się ćwiczonymi miesiącami elementami, wśród których nie brakuje skoków z lądowaniem na nożach!
DZIEŃ 10 : Kpalimé – Accra 05.01
Rano ruszymy w drogę do stolicy Ghany – Akry, a po drodze odwiedzimy ogrody botaniczne Aburi, uważane za wyjątkowe i jedno z najpiękniejszych miejsc w Ghanie. Założone ponad 130 lat temu ogrody pełne są wspaniałych alej wysadzanych palmami, obfitują w tradycyjne lecznicze rośliny, a wśród nich można zobaczyć drzewo bawełny jedwabnej, jedyne, które ocalało z pierwotnego lasu, który niegdyś pokrywał wzgórza Aburi. Stolica Ghany, licząca ponad 2 mln mieszkańców (z okolicznymi miastami tworzy obszar metropolitalny Wielkiej Akry, który obejmuje prawie 6 mln mieszkańców), jest zarazem największym miastem i portem kraju. Po dotarciu do Akry zobaczymy m.in. Mauzoleum i Park Pamięci Kwame Nkrumah, jedno z najczęściej odwiedzanych miejsc w kraju. Odwiedzane jest przez turystów z całego świata i poświęcone jest pierwszemu prezydentowi Ghany. Nocleg w hotelu w stolicy.
DZIEŃ 11 : Park Narodowy Kakum 06.01
– Wczesna podróż do Cape Coast
– Odwiedzimy Park Narodowy Kakum
– Odwiedzimy fort Cape Coast Castle
– Powrót do Akry na nocleg
DZIEŃ 12 : Akra – Lomé 07.01
Tego dnia odwiedzimy robiące duże wrażenie „zamki niewolników”. W całej Ghanie, znanej w przeszłości jako Złote Brzegi Afryki Zachodniej, istniało niegdyś ok. 40 takich budowli. Pierwsze z nich zostały zbudowane przez portugalskich kolonizatorów i były najdalej na południe wysuniętymi „europejskimi” budowlami. Pełniły one funkcje zarówno więzień, jak i punktów przetrzymywania niewolników przed drogą do USA i na Karaiby. Transportowani nieraz z odległych setki kilometrów regionów niewolnicy trafiali tam przed długą i wyniszczającą podróżą statkami niewolniczymi. Następnie udamy się do Jamestown, starej dzielnicy Akry, pełnej świadectw historii i kultury – jednym z jej charakterystycznych elementów jest 28-metrowa latarnia morska, zbudowana w XX w. w miejscu poprzedniej, działającej sto lat wcześniej konstrukcji. Ze stolicy Ghany wrócimy na nocleg do znanej nam już stolicy Togo – Lomé.
DZIEŃ 13: Lomé – Grand-Popo – Cotonou 08.01
Dzisiejszego dnia będziemy przemieszczać się wybrzeżem Togo i Beninu. Rano wyruszymy z Lomé do klimatycznego nadmorskiego Grand-Popo, leżącego na południu Beninu. To niewielkie miasto prężnie rozrastało się w przeszłości, głównie za sprawą handlu niewolnikami, ale erozja wybrzeża zniszczyła niestety większość starego miasta. Obecnie jest to centrum voodoo, a główną gałęzią przemysłu jest rybołówstwo. Ciekawostką jest fakt, że nazwa miasta była inspiracją m.in. dla twórców aplikacji na iPada, Grand Popo LLC. Tego dnia odwiedzimy także wioskę plemienia/grupy etnicznej Xwlà (znanej także jako Pla), której członkowie zamieszkują głównie przybrzeżne regiony Beninu, w departamentach Mono, Atlantique i Ouémé, ale także po drugiej stronie granicy, na południu Togo. Będziemy przyglądać się procesowi produkcji soli, odwiedzimy także „Usta Króla”. Pierwotnie Bouche du Roy oznaczało ujście rzeki Mono na południu Beninu (było to błędne francuskie tłumaczenie portugalskiego wyrażenia „a boca do rio”, oznaczającego ujście rzeki). Od 2016 r. tereny te funkcjonują jako wspólnotowy obszar ochrony różnorodności biologicznej Bouche du Roy. Na tym obszarze można spotkać m.in. rzadkie, zagrożone wyginięciem gatunki zwierząt, takie jak manat afrykański, wydra białolica, żółw zielony, szylkretowy czy oliwkowy, rybitwa królewska czy kozioł wodny. Jest to też okazja do podziwiania pięknych namorzyn i innych, bujnie rosnących i objętych ochroną roślin.
Na nocleg udamy się do Cotonou – największego miasta Beninu. Liczące ok. 2 mln mieszkańców Cotonou jest siedzibą rządu Beninu, choć oficjalną stolicą jest Porto-Novo.
DZIEŃ 14: Cotonou – Adjarra – Porto-Novo 09.01
Rankiem udamy się po śniadaniu odwiedzić targ bębnów oraz przepłyniemy La Rivière Noire (Czarną Rzeką), przepływającą przez centrum Adżarry, miasta na zachód od Porto-Novo, stolicy kraju. Rzeka jest jedną z najpopularniejszych atrakcji turystycznych Republiki Beninu. Ma piękne otoczenie, zadziwiającą różnorodność biologiczną i fascynującą historię. Według legendy rzeka służyła miejscowej ludności jako kryjówka podczas konfliktów z najeźdźcami. Po jej obu brzegach La Rivière Noire d’Adjarra rosną wspaniałe palmy, a ciekawostką jest, że w trosce o zrównoważone środowisko nie można używać do połowów dużych sieci. Odwiedzimy także leżące na północ od stolicy miasto Avrankou, gdzie będzie okazja zapoznania się z procesem wytwarzania lokalnego, mocnego alkoholu o nazwie „sodabi”, destylatu z wina palmowego. Noc spędzimy w Porto-Novo, odwiedzając wcześniej m.in. tamtejsze muzeum oraz plac Zangbeto, gdzie znajduje się największa w Beninie świątynia voodoo.
DZIEŃ 15: Porto-Novo – Ketou – Ouidah 10.01
Dzisiaj ruszamy do Ketou, średniej wielkości miasta, będącego siedzibą bardzo starego królestwa Yoruba. Z tego powodu posiada szczególnie silne dziedzictwo kulturowe i ma duże znaczenie dla mieszkańców tych rejonów. Odwiedzimy także muzeum Guêlêdê (charakterystyczne maski Youruba) oraz weźmiemy udział w pokazie tańca. Kolejnym etapem naszej podróży tego dnia będzie Akaba Idenan.
Według tradycyjnego przekazu, Akaba Idenan – zbudowana z dwojga magicznych drzwi – jest wyjątkowym wejściem dającym dostęp do królestwa Kétou. Jest to jedyna i ostatnia brama włączona w prace fortyfikacyjne na obszarze kulturowym Yoruba i dlatego zarówno charakter historyczny, jak i militarny. Akaba Idenan jest szczególnym i otoczonym opieką rządu Beninu zabytkiem dziedzictwa kulturowego. Na koniec dnia przejedziemy do Ouidah, docierając na nocne ceremonie festiwalu voodoo.
DZIEŃ 16: Ouidah 11.01
Przez cały dzień, od samego rana, będziemy brać udział w odbywających się w całym mieście ceremoniach, tańcach i praktykach voodoo. Warto podkreślić, że to właśnie Benin uważany jest za kolebkę voodoo – synkretycznej religii, której podstawę stanowią wierzenia ludów Afryki Zachodniej, zwłaszcza Yoruba, Kongo i Fulani. W pewnym momencie była ona łączona (m.in. na Haiti) z elementami religii katoickiej i spirytyzmu, co było spowodowane napływem na przełomie XVII i XVIIIw. niewolników z Afryki, którym próbowano narzucić katolicyzm. Nie porzucając swoich „starych” wierzeń połączyli je oni z nową religią. Podstawą kultu voodoo są rytuały opętania, w których istotną rolę odgrywają bębny i wygrywany na nich skomplikowany rytm, wprowadzający uczestników obrzędów w trans. Obecnie voodoo praktykowane jest właśnie w Ghanie, Togo i Beninie, a poza Afryką na Dominikanie, Haiti, w Brazylii i USA (w stanie Luizjana). Na Haiti voodoo odgrywa szczególną rolę, pełniąc funkcję jednej z religii państwowych.
Odwiedzimy m.in. Świątynię Pytonów. Jest to miejsce historycznej i współczesnej symboliki oraz praktyk duchowych, w których węże są głównym totemem. Wewnątrz świątyni znajduje się jama wypełniona dziesiątkami węży z gatunku znanego jako pyton królewski (słynie ze swojej łagodności) – podobno świątynia ta jest domem dla ok. 60 pytonów. Będziemy też w Świętym Lesie oraz na kilkukilometrowej Drodze Niewolników, którą w przeszłości na statki prowadzono w sumie ponad milion mieszkańców afrykańskiego lądu.
Zobaczymy też Drzwi Bez Powrotu – tę nazwę nosi pamiątkowy łuk zbudowany z betonu i brązu, stojący na plaży dla upamiętnienia zniewolonych rdzennych mieszkańców Afryki, którzy zostali zabrani z portu niewolników w Ouidah do obu Ameryk. Nocleg w hotelu w Ouidah. Nocleg w hotelu w mieście.
DZIEŃ 17-18: Ouidah – Cotonou 12-13.01
Powrót do Polski z przesiadkami
