Tuwa, Ałtaj, Chakasja, Krasnojarski Kraj – 21 dni
Gotów na wyprawę na 200%? Dobrze się składa, bo zabieramy Cię w autorską podróż przez mało znane krainy Syberii południowej – przez Ałtaj, Tuwę i górzyste tereny Sajanu Zachodniego. Do świata z pogranicza szamanizmu, buddyzmu i prawosławia, choć dotkniemy też tajemnic jeszcze starszych kultur. Po nich zostały kurhany i megality, wpisujące się w obraz lokalnej przyrody – rozległych zielonych stepów i dzikich gór.
Autonomiczna Republika Tuwy leży na południu Syberii w geograficznym centrum Azji. Kulturowo i przyrodniczo bardziej przypomina graniczącą z nią Mongolią. Unikalna kultura tuwińska oparta jest na prastarych tradycjach szamańskich i buddyzmu. Świadectwem przenikających się systemów są – cieszący się nieprawdopodobną atencją – szamanki i szamani z Tuwy. Z pokolenia na pokolenie przekazują sobie tajemnice i kunszt leczenia holistycznego, a cała ta wiedza opiera się na balansie pomiędzy ciałem a duchem. Stąd taka mnogość i koloryt szamańskich praktyk i rytuałów. Tuwa jest również znana w świecie za sprawą cudownego śpiewu gardłowego (inaczej śpiew alikwotowy).
Starą historię odnajdziesz w stepowej części Tuwy, gdzie spotyka się górujących nad okolicą kamiennych idoli. Te wyobrażenia bóstw lub wielkich wodzów tuwińskich datowane są na 2-3 tys. lat. Mieszkańcy Tuwy wierzą, że idole posiadają energetyczną moc, która pomóc człowiekowi albo zaszkodzić.
Rozległy Ałtaj dorównuje pięknem europejskim Alpom. Z jedną różnicą – Ałtaj to przestrzeń słabo zaludniona, więc i góry są praktycznie dzikie, nieskażone cywilizacją. To sprawia, że doświadczyć tu można głębokiej więzi z naturą. Majestatyczne szczyty, lodowce i ogromne jeziora często pozostają tylko dla nas.
Historyczne bogactwo regionu pozostaje osnute tajemnicą. Pamiątką po zamierzchłych czasach są ogromnie kurhany i skalne megality, czyli szamańskie miejsca mocy. Przez tysiące lat góry Ałtaju były domem dla wielu narodów, ludów tureckich i scytyjskich. Dziś mieszkają tu Ałtajcy i Rosjanie.
Nasz tramping rozpoczyna się w Krasnojarsku. Następnie wędrujemy na południe Kraju Krasnojarskiego, i dalej do republik Tuwy i Chakasji. Na koniec przemierzymy bezdroża aż do gór Ałtaju. W Tuwie poznamy życie miejscowej ludności, posłuchamy śpiewów gardłowych, a przy odrobinie szczęścia zobaczymy szamańskie rytuały.
Po przejechaniu dzikich rejonów w Tuwie przemierzymy „Czujski Trakt” – jedną z najbardziej malowniczych dróg Rosji. W Ałtaju spędzimy tydzień, a na koniec górskiej przygody odpoczniemy na Jeziorem Teleckim, którego urodę porównuje się do Bajkału.
1 DZIEŃ: przelot
Wylot z Warszawy do Krasnojarska z przesiadką w Moskwie. Krótki spacer po mieście. Nocleg w Krasnojarsku.
2 DZIEŃ: Krasnojarsk
Zwiedzanie Krasnojarska – jednego z największych miast Syberii. Na początek wejdziemy na wzgórze Wartownicze, gdzie znajduje się dzwonnica św. Paraskewy Piątnicy. Ta wizytówka Krasnojarska widoczna jest z każdego punktu miasta. Wieżę znają wszyscy Rosjanie, gdyż jej motyw zdobi banknot o nominale dziesięciu rubli. Zwiedzimy Muzeum Narodowe ze wspaniałą wystawą etnograficzną. Obiad zjemy w restauracji z widokiem na Jenisej. Podczas spaceru po mieście zobaczymy też cerkwie, stare zabytkowe domy, pomniki z czasów sowieckich oraz nowoczesne monumenty. Nocleg w Krasnojarsku.
3 DZIEŃ: Rezerwat Stołpy
Całodniowa wycieczka do Rezerwatu Stołpy. Stołpy to ostańce skalne o wysokości dochodzącej do 100 metrów. Często, niczym ogromne wieże, górują nad lasami tajgi. Gigantyczne granitowe skały przez wieki były rzeźbione przez wiatr i deszcze. Swoimi kształtami przypominają sylwetki ludzi i zwierząt. Nazwy skał odpowiadają figurom, które te przypominają. Zobaczymy więc Orła, Dziada, Wróbla, Mnicha i wiele innych naturalnych „rzeźb” (łącznie jest tu 80 grup „słupów”). Mamy wiele szlaków do wyboru. Powrót na nocleg do Krasnojarska.
4 DZIEŃ: Abakan
Przejazd do stolicy Chakasji – Abakanu (ok. 6 godz.). Zwiedzanie Abakanu, gdzie zobaczymy słynne Muzeum Archeologii, cerkwie i pomniki komunizmu. W muzeum znajduje się imponująca kolekcja kurhanów z czasów, gdy tereny te zamieszkiwały ludy tureckie. Najstarsze olbrzymie obeliski mają kilka tysięcy lat. Nocleg w Abakanie.
5 DZIEŃ: Chakasja
Objazd Chakasji samochodem terenowym. Odwiedzimy stanowiska archeologiczne z kurhanami z czasów tureckich, zobaczymy też piękne słone jeziora, w których będziemy się kąpać. Nocleg gdzieś na chakaskim stepie.
6 DZIEŃ: Sajany
Przejazd w Sajany. Do samej Tuwy (i jej stolicy Kyzyłu) prowadzi przez góry malownicza trasa zwana Usińskim Traktem. Po południu pierwszego dnia wyruszymy na trekking po przepięknych Jergakach – imponujących granitowych górach. Nocleg w turbazie w górach. Dla chętnych wieczorna bania.
7 DZIEŃ: Dolina Carów, Kyzył
Poranny spacer po okolicy. Po południu dalszy przejazd do Kyzyłu – stolicy Tuwy. Po drodze zwiedzamy słynną Dolinę Carów, przez tysiące lat zamieszkałą przez ludy scytyjskie i prototureckie. To tereny niezwykle bogate archeologicznie. W ostatnich latach odnaleziono tu słynną parę królewską, ubraną w bogato zdobione złotem stroje. Nocleg w bazie z jurtami niedaleko Kyzyłu, nad brzegiem Jeniseju.
8 DZIEŃ: Kyzył
Zwiedzanie miasta: spacer nad Jenisejem, wizyta w słynnym Centrum Azji ze wspaniałymi rzeźbami, zwiedzanie fascynującego muzeum, gdzie poznamy historię Tuwy, a także zobaczymy imponującą kolekcję złota z grobowców królów scytyjskich z II w. n. e, odnalezioną w ostatnich latach. Nocleg w bazie z jurtami.
9 DZIEŃ: jezioro Dus-Hol
Wycieczka na słone jezioro Dus-Hol, gdzie możemy pływać, unosząc się na powierzchni wody, jak w Morzu Martwym. Wieczorem dla chętnych spotkanie z tuwińskim szamanem (lub szamanką).
10 DZIEŃ: Ustu Hure
Wyjazd do zachodniej Tuwy i Ak Doburaku. Po drodze odwiedzimy największy kompleks buddyjski w Tuwie – Ustu Hure. Będziemy się również zatrzymywać w świętych szamanistycznych miejscach. Nocleg w drodze.
11-13 DZIEŃ: przejazd przez góry z Tuwy do Ałtaju
Przejazd wzdłuż granicy z Mongolią do Czujskiego Traktu. Przez trzy dni pojedziemy przez stepowe bezdroża Azji. W tych warunkach tylko samochody 4×4 (z napędem na cztery koła) dają sobie radę. Droga przez kilkaset kilometrów ciągnie się wzdłuż granicy z Mongolią i w związku z tym niezbędne będą specjalne zezwolenia na pobyt na tym terenie. Może się zdarzyć, że jedynym możliwym noclegiem będzie nocleg pod namiotami.
Dojedziemy nad, otoczone łańcuchem gór, jezioro Khindiktig-Khol położone na wysokości 2306 m n.p.m. Na wschód od jeziora góruje masyw góry Mongun-Tajga (3976 m n.p.m.). Dla mieszkańców Tuwy to święta góra. Dlatego bez powodu nie należy niepokoić duchów gór.
Będziemy przemierzać Wysokogórski step Beldyr-Szol (2500 m n.p.m.). Latem przybywają tutaj Tuwińcy hodujący jaki – jedyne zwierzęta doskonale czujące się w tym klimacie. Płaskowyż pokryty jest licznymi kolorowymi jeziorami. Na tym terenie znajduje się wieczna zmarzlina, a liczba dni bez przymrozków w ciągu roku wynosi ok. 50. Po drodze spotkamy liczne kurhany – tajemnicze pozostałości po dawnych cywilizacjach.
W końcu dotrzemy do przełęczy Buguzun (2608 m n.p.m.) – granicy między Ałtajem a Tuwą. Wjedziemy w dolinę Buguzun, potem dojedziemy do Kosz Agacz – wioski położonej tuż przy granicy z Mongolią. Przygraniczny rejon Kosz Agacz zamieszkały jest przez rdzenną ludność kazachską, podobnie jak graniczący z tym rejonem Ajmak Bajanolgijski w Mongolii. Czujski Step (1700-2000 m n.p.m.), na którym przebywamy to jedno z najbardziej suchych miejsc w Rosji. W kotlinie jest wieczna zmarzlina i panuje ekstremalny klimat z bardzo dużą amplitudą temperatur. Nocleg w Kosz Agacz.
14 DZIEŃ: Aktru
Przejazd do bazy Aktru położonej pod grzbietem górskim Aktru. Ostatnich 10 kilometrów to autentyczny ałtajski off-road – syberyjski rollercoaster. Gwarantowana dawna adrenaliny! Niezbędny będzie dobry ułaz.
Do wyboru mamy liczne spacery i trekkingi. Najciekawsza 4-godzinna trasa biegnie pod lodowiec Wielki Aktru. To jeden z najbardziej imponujących lodowców Ałtaju. Do wyboru inne trasy: Przełęcz Nauczyciela, spacer pod lodowiec mały Aktru. Nocleg w turbazie Aktru.
15 DZIEŃ: Aktash
Poranne trekingi, spacery po okolicy. Po obiedzie dalszy przejazd do wioski Aktash. Po drodze zatrzymamy się na punkty widokowe, a wieczorem czeka nas totalne odprężenie – kolejna wizyta w bani. Nocleg w Aktash.
16 DZIEŃ: Czujski Trakt
Całodzienna wycieczka Czujskim Traktem. Droga ta, wybudowana przez więźniów Gułagu, jest jedną z najpiękniejszych górskich tras w Rosji. Szlak biegnie przez góry Ałtaju stromymi dolinami wzdłuż rzek Katuń oraz Czuji (około 500 km). Na całej długości droga jest w doskonałym stanie, co na pewno będzie miłą odmianą po drogach, które do tej pory przebyliśmy. Zanim przybyli tu Rosjanie, teren zamieszkiwały różne plemiona „Ałtajców” – wyznawców szamanizmu, a w dawnych czasach inne azjatyckie grupy. Liczne są pozostałości po dawnych ludach scytyjskich i tureckich: kurhany, skalne obeliski, petroglify. Nadal jest to „ziemia szamanów”, dom licznych duchów i region pełen tajemnych mocy.
W wyobraźni Ałtajców te magiczne siły są nadal żywe. Po drodze miniemy liczne miejsca, gdzie składa się ofiary duchom.
W wiosce Inya zobaczymy tajemnicze obeliski. Dalej dojedziemy do uroczyska Kalbyk Tash największego skupiska petroglifów w Ałtaju (łącznie ok. 5 tys.), traktowanych jako lokalne miejsce kultu. Z niektórymi z petroglifów wiążą się legendy budzące grozę wśród lokalnych mieszkańców. Na koniec dotrzemy do zamieszkałej przez duchy przełęczy Czike Taman. Powrót na nocleg do Aktash.
17 DZIEŃ: jezioro Teleckie
Jedziemy nad Jezioro Teleckie. Podróż nie będzie łatwa, ale dostarczy nam wielu wrażeń. Przejazd przez skalną bramę „Krasnye Vorota” do Ułaganu. Dalej zobaczymy Pazyryckie kurhany – grobowce scytyjskich królów – jedno z najważniejszych archeologicznie miejsc Ałtaju. Następnie dojedziemy do przełęczy Katu-Yaryk, skąd rozciągają się wspaniałe widoki. Kolejną atrakcją będą olbrzymie „skalne grzyby”. Nocleg nad Jeziorem Teleckim.
18 DZIEŃ: jezioro Teleckie
Rejs po jednym z najpiękniejszych jezior Rosji – Jeziorze Teleckim (ok. 30-40 USD), często nazywanym młodszym bratem Bajkału. Zatrzymujemy się w kilku miejscach przy cudownych wodospadach. Po południu dotrzemy do Artybaszu. Odpoczynek i nocleg w Artybaszu.
19 DZIEŃ: Gornoałtajsk
Poranny relaks nad jeziorem, a po obiedzie przejazd do Gornoałtajska – stolicy Republiki Ałtaju. Zwiedzanie nowoczesnego Muzeum Ałtaju, w którym mieści się legendarna mumia księżniczki Ukok i inne niezwykłe eksponaty związane z historią regionu. Nocleg w Gornoałtajsku.
20 DZIEŃ: Nowosybirsk
Przyjazd do Nowosybirska – stolicy Syberii, trzeciego co do wielkości rosyjskiego miasta leżącego nad rzeką Ob. Wieczorne zwiedzanie miasta: zobaczymy m. in. Pomnik Lenina, gmach teatru i opery. Nocleg w Nowosybirsku.
21 DZIEŃ: przelot
Wylot z Nowosybirska do Warszawy, z przesiadką w Moskwie.
